12 Strafexpeditie naar Vlaardingen

Graaf Dirk II overleed in 988; hij werd opgevolgd door zijn zoon Arnulf. Deze Arnulf kwam al snel in conflict met zijn onderdanen en in 993 kwam het tot een gewapend treffen – waar dat was, is onbekend. Arnulf dolf het onderspit en werd tijdens de vlucht gedood.

Arnulfs opvolger, Dirk III, was aanvankelijk niet in staat om het grafelijk gezag te herstellen, maar in 1005 zag hij kans om met hulp van de Duitse koning Hendrik II de macht te heroveren. Hij vestigde zich in het grafelijk domein bij Vlaardingen en liet daar een burcht bouwen. 
In de volgende jaren versterkte hij zijn positie op twee manieren. In de eerste plaats gaf hij – tegen betaling – stukken land aan beide zijden van de Merwede uit ter ontginning en exploitatie. Probleem was alleen, dat dit gebied slechts ten dele zijn eigendom was; het grootste deel behoorde toe aan de bisschop van Utrecht en een aantal andere prelaten.
In de tweede plaats begon hij hoge schattingen te eisen van de kooplieden die langs Vlaardingen voeren. Dat ging vooral ten koste van de handel tussen Engeland en Tiel, dat na de vernietiging van Dorestad de belangrijkste handelsstad van Nederland was. De Tielenaren richtten zich dan ook diverse malen tot de keizer* met het dringende verzoek om in te grijpen.

In 1018 werd op de Rijksdag in Nijmegen besloten tot een strafexpeditie tegen Dirk onder leiding van hertog Godfried van Lotharingen en bisschop Adalbold van Utrecht, en nog datzelfde jaar trok een legermacht van enkele duizenden goed bewapende soldaten vanuit Tiel naar Vlaardingen. Hun tegenstanders: een paar honderd ongetrainde boeren met zelfgemaakte wapens.
De expeditie liep uit op een faliekante mislukking. Het grootste deel van het keizerlijke leger werd afgeslacht, bisschop Adalbald wist te ontkomen, hertog Godfried werd gevangen genomen.

Er volgden onderhandelingen, waarover we niet precies zijn ingelicht, maar vast staat wel dat Dirk III niet zwakker uit het conflict was gekomen. Hij werd verder met rust gelaten door de Duitse keizers en met de bisschop van Utrecht kwam hij tot een vergelijk. Vlaardingen werd de springplank voor de uitbreiding van de grafelijke macht naar het oosten langs de Merwede en de Maas.

__________
* Nog steeds dezelfde Hendrik II die Dirk in 1105 weer in het zadel had geholpen, maar inmiddels gekroond tot keizer. 

[22 februari 2022]

Inhoud.