Graaf Dirk III werd opgevolgd door zijn zonen Dirk IV en Floris I. Beiden zetten de expansieve politiek van hun vader voort, beiden kwamen daarbij in conflict met de Duitse keizer en de bisschop van Utrecht, beiden stierven een gewelddadige dood.
Dirk IV (1039-1049) confisqueerde kerken en andere goederen die weliswaar geografisch in Holland lagen, maar eigendom waren van het bisdom Utrecht. Daarnaast begon hij in Rijnsburg (bij de monding van de Oude Rijn) zijn eigen munten te slaan – een recht dat door de keizer niet aan hem, maar aan de bisschop was toegekend. En ten slotte sloot hij zich aan bij een opstand tegen de keizer onder leiding van Godfried met de Baard, hertog van Lotharingen (een neef van de Godfried uit 1018).
In 1046 organiseerde keizer Hendrik III een strafexpeditie tegen de graaf, in 1047 een tweede. Hij zag kans de burcht van Rijnsburg te verwoesten, maar kon weinig uitrichten in het waterrijke Vlaardingse gebied en bij zijn terugtocht leed zijn leger zware verliezen.
Uiteindelijk koos de keizer voor een weinig eervolle wijze om zich te ontdoen van zijn lastige leenman. Begin 1049 werd Dirk IV – vermoedelijk in zijn opdracht, in ieder geval met zijn medeweten – vermoord in de buurt van Dordrecht, en de bisschop van Utrecht en zijn bondgenoten maakten zich daarop meester van een groot deel van het graafschap.
Dirk stierf kinderloos en werd opgevolgd door zijn broer Floris (1049-1061). Deze zag kans het verloren gegane gebied te heroveren. Hij bouwde een nieuwe burcht bij Leiden (waar ook hij munten liet slaan) en ging vervolgens door met het bezetten van goederen die toebehoorden aan de Utrechtse bisschop. In 1061 ondernam hij zelfs een expeditie naar Zaltbommel om van daaruit de Bommelerwaard te veroveren. Hij versloeg zijn tegenstanders verpletterend, maar werd op de terugtocht verrast tijdens een rustpauze bij Nederhemert. Nog voordat hij op zijn paard had kunnen klimmen, werd hij gedood.
Dirk IV en Floris I hadden hun macht stukje bij beetje uitgebreid in oostelijke richting. Dat gebeurde vooral in het uitgestrekte Hollands-Utrechtse veengebied, maar de laatste expeditie van Floris ging naar het veel zuidelijker gelegen Zaltbommel, aan de overkant van de Waal.*
Over activiteiten langs de nog zuidelijker gelegen Oude Maas in deze tijd is niets bekend.
__________
* Zaltbommel ligt halverwege tussen Woudrichem en Tiel op de zuidoever van de Waal.
[28 februari 2022 – 1 maart 2022]
Zes eeuwen Dussen 
2 gedachten over “13 Expansie”